Độ sụt bê tông (hay còn gọi là độ sụt hỗn hợp bê tông tươi) là một đại lượng thể hiện tính lưu động hay độ dẻo của hỗn hợp bê tông khi còn tươi (chưa đông cứng). Nó phản ánh khả năng chảy, đầm lèn, và thi công của bê tông tại công trình. Cùng VRO Group tìm hiểu chi tiết hơn về khái niệm độ sụt bê tông là gì, cách đo và những yếu tố liên quan nhé.
1. Độ sụt bê tông là gì?
Độ sụt bê tông (tiếng Anh: Slump of Concrete) là một chỉ tiêu phản ánh độ dẻo hay tính lưu động của hỗn hợp bê tông tươi – tức là hỗn hợp bao gồm xi măng, cát, đá, nước và phụ gia trước khi đông cứng. Độ sụt cho biết khả năng bê tông có thể chảy, lèn kín khuôn, và bọc cốt thép khi thi công mà không bị rỗ tổ ong hoặc phân tầng.
Trong thực tế, độ sụt là một trong những tiêu chí quan trọng để đảm bảo chất lượng bê tông, đồng thời giúp kỹ sư lựa chọn cấp phối và phương pháp thi công phù hợp với từng hạng mục công trình.
- Khả năng thi công: bê tông có độ sụt cao sẽ dễ đổ và đầm hơn, đặc biệt với các cấu kiện có nhiều cốt thép hoặc hình dạng phức tạp.
- Chất lượng kết cấu: nếu độ sụt không phù hợp, bê tông có thể bị rỗ, phân tầng, hoặc không đủ liên kết với cốt thép, ảnh hưởng nghiêm trọng đến độ bền của công trình.
- Tiết kiệm nhân công và chi phí: hỗn hợp bê tông dễ thi công giúp rút ngắn thời gian, giảm công đoạn đầm rung.
Cách đo độ sụt bê tông trong xây dựng
Cách kiểm tra độ sụt bê tông được xác định bằng phương pháp dùng nón Abrams – một dụng cụ có hình nón cụt bằng thép với kích thước tiêu chuẩn:
- Đường kính đáy: 20cm
- Đường kính miệng: 10cm
- Chiều cao: 30cm
Các bước thực hiện để đo độ sụt bê tông như sau:
- Đặt nón lên bề mặt phẳng, ẩm.
- Đổ bê tông vào nón theo 3 lớp bằng nhau, mỗi lớp đầm 25 lần bằng thanh thép tròn (hình ảnh 1, 2, 3).
- Gạt bằng miệng nón rồi nhấc nón lên thẳng đứng trong vòng 5 giây (hình ảnh 4, 5).
- Bê tông sẽ sụt xuống – đo chiều cao từ đỉnh nón đến đỉnh khối bê tông sau khi sụt để xác định độ sụt (hình ảnh 6).
Kết quả đo được tính bằng đơn vị mm, thường dao động từ 0 mm đến hơn 200 mm tùy theo yêu cầu kỹ thuật và mục đích sử dụng.
Phân loại độ sụt bê tông tiêu chuẩn
Tùy vào tính chất và mục tiêu thi công, tiêu chuẩn rút sụt bê tông được kiểm tra và chia thành các mức cơ bản như sau:
| Mức độ sụt | Khoảng sụt (mm) | Tính chất bê tông | Ứng dụng phổ biến |
| Rất thấp | 0 – 30 | Rất khô, khó thi công | Kết cấu cứng, đường bê tông, nền móng |
| Thấp | 30 – 75 | Khô vừa, yêu cầu đầm kỹ | Dầm, sàn, móng có tiết diện lớn |
| Trung bình | 75 – 100 | Dẻo vừa, dễ đầm | Cột, tường, sàn thông thường |
| Cao | 100 – 150 | Rất dẻo, dễ thi công | Cấu kiện có mật độ cốt thép dày |
| Rất cao | >150 | Bê tông tự chảy (SCC) | Cấu trúc phức tạp, không thể đầm bằng cơ học |
Những yếu tố ảnh hưởng đến độ sụt của bê tông
Độ sụt bê tông là đại lượng không cố định mà chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau trong quá trình thiết kế cấp phối, trộn, vận chuyển và thi công. Hiểu rõ các yếu tố này giúp kỹ sư kiểm soát chất lượng bê tông tươi, đảm bảo phù hợp với yêu cầu sử dụng. Dưới đây là những yếu tố chính:
Tỷ lệ nước/xi măng (W/C)
- Đây là yếu tố ảnh hưởng lớn nhất đến độ sụt.
- Khi lượng nước tăng, độ sụt tăng khiến bê tông lỏng hơn.
- Tuy nhiên, nếu tăng quá mức, cường độ bê tông sẽ giảm nghiêm trọng do dư nước làm loãng vữa xi măng, tạo lỗ rỗng sau khi đóng rắn.
Ví dụ: Cùng một cấp phối, nếu tăng từ 160 lít nước lên 180 lít cho mỗi m3 bê tông, độ sụt có thể tăng từ 80mm lên 120mm, nhưng cường độ nén có thể giảm từ 30 MPa xuống còn 25 MPa.
Hàm lượng và loại cốt liệu (đá, cát)
- Cốt liệu thô lớn và góc cạnh làm hỗn hợp khô và giảm độ sụt.
- Cốt liệu tròn, mịn giúp bê tông dễ chảy, tăng độ sụt.
- Nếu dùng cát quá khô hoặc đá hút nước nhiều, nước trong hỗn hợp bị hút bớt giảm độ sụt ngoài ý muốn.
Ví dụ: Thay đá 1×2 thông thường bằng sỏi tròn sông có cùng kích cỡ, độ sụt có thể tăng thêm 20-30 mm nhờ giảm ma sát nội bộ.
Phụ gia bê tông
- Phụ gia siêu dẻo (superplasticizer) giúp tăng độ sụt mà không cần tăng lượng nước giữ nguyên cường độ.
- Phụ gia giữ độ sụt (retarder) giúp bê tông duy trì độ sụt lâu hơn trong thời gian vận chuyển xa.
Ví dụ: Sử dụng phụ gia siêu dẻo có thể nâng độ sụt từ 50mm lên 180mm, biến hỗn hợp thông thường thành bê tông tự chảy (SCC).
Nhiệt độ môi trường
- Nhiệt độ cao, nước trong bê tông bốc hơi nhanh làm giảm độ sụt.
- Đồng thời, phản ứng thủy hóa diễn ra nhanh khiến cho bê tông bắt đầu đóng rắn sớm hơn nên giảm tính dẻo.
Ví dụ: Trong điều kiện thi công ngoài trời 35-38°C, bê tông có thể mất 30–50% độ sụt sau 30 phút nếu không có phụ gia giữ độ sụt.
Thời gian từ khi trộn đến khi thi công
- Càng để lâu thì độ sụt càng giảm do nước bị hút vào cốt liệu và phản ứng thủy hóa bắt đầu.
- Với mỗi 30 phút, độ sụt có thể giảm 15-30mm tùy thành phần hỗn hợp.
Ví dụ: Xe bồn vận chuyển bê tông từ trạm đến công trường mất 1 giờ, nếu không dùng phụ gia, bê tông có thể sụt xuống chỉ còn 50% so với ban đầu.
Phương pháp trộn và thiết bị
- Trộn kỹ, đúng thời gian và tốc độ hỗn hợp đồng đều, tăng khả năng chảy và có độ sụt cao hơn.
- Trộn quá nhanh hoặc thiết bị kém chất lượng làm phá vỡ cấu trúc liên kết hạt, hỗn hợp bị phân tầng hoặc bị “già”.
Hàm lượng xi măng
- Xi măng giúp liên kết và giữ nước tăng tính dẻo.
- Tuy nhiên, tăng xi măng quá mức lại tạo hỗn hợp dính bết, có thể giảm độ sụt do tăng ma sát nội bộ.
Lưu ý: Không nên tăng xi măng chỉ để tăng độ sụt, vừa tốn chi phí, vừa có thể gây nứt sau này do sinh nhiệt thủy hóa lớn.
Tìm hiểu thêm: Đổ bê tông đúng kỹ thuật – Những lưu ý không thể bỏ qua
Độ sụt bê tông là một thông số quan trọng phản ánh khả năng thi công và chất lượng ban đầu của hỗn hợp bê tông. Việc lựa chọn độ sụt phù hợp giúp đảm bảo thi công thuận lợi, tiết kiệm nhân công và đảm bảo độ bền lâu dài cho công trình. Hiểu và kiểm soát tốt độ sụt chính là yếu tố tiên quyết trong công tác thiết kế, thi công và giám sát xây dựng.
